Seçimler sonrası gözler Türk dış politikasının önceliklerine çevrildi. Hürriyet’e değerlendirmede bulunan uzmanlar, ilişkilerde radikal değişiklikler olmasa da 5 yıllık seçimsiz dönemin somut adımlar atmaya imkan vereceği görüşünde.
Türkiye’nin eski Los Angeles Başkonsolosu Gülru Gezer, içeride ekonomi önceleneceğinden dış politikada sorunların minimumda tutulacağı öngörüsünde bulundu. Gezer, Batılı liderlerin kesin sonuçları beklemeden Erdoğan’ı tebrik etmelerinin, bu yönetimle “devam etme isteklerini” gösterdiğini kaydetti. Joe Biden yönetimi İstanbul seçimleri sonrası ‘Erdoğan gidebilir’ şeklinde düşündü” diyen Washington Enstitüsü’nden Soner Çağaptay da şimdi Erdoğan’ın kalıcılığı üzerinden ilişkileri geliştirecek adımlar atılacağını kaydetti.
İlişkilerde bir “al-ver” süreci beklediğini aktaran Çağaptay, Türkiye’nin İsveç’e NATO vizesi vermesinin, Washington’un ise F-16 satışını onaylamasının önemli olacağını belirtti. Nitekim önceki akşam Erdoğan ile telefonda görüşen ABD Başkanı Biden, F-16’lara karşılık İsveç meselesini gündeme getirdi. Çağaptay, ABD gündemi 2024 seçimlerine dönmeden Erdoğan’ın bir Washington ziyareti yapabileceğini kaydetti. Gezer de ABD Seçim senesine girmeden F-16 satışının Kongre’den geçebileceği görüşünü dile getirdi.
Öte yandan 28 Mayıs Pazar gecesi eski Başkan Donald Trump’ın Erdoğan’ı kutlayan ilk Batılı lider olmasını “sıradışı” bulduğunu ifade eden Gezer, Başban Biden açıklama yapmamışken Trump’ın öne çıkması için “Kendini 2024’e hazırlıyor” yorumunu yaptı. Türk dış politikasında mevcut koşulların değişmesini beklemediğini ifade eden Çağaptay, “Son yıllarda Rusya ve ABD arasında bir denge kurup istediğini alan bir siyaset üretiliyor” diyerek bunun sürmesini beklediğini anlattı. Suriye ile olası bir normalleşmenin ABD ile ilişkilere etkisine dair Gezer, Washington’da havanın “desteklemiyoruz ama köstek de olmuyoruz” şeklinde olduğunu belirterek, “Suriye’ye komşu Türkiye bölgedeki normalleşme trenini kaçıramaz” dedi.
SEÇİM süreci boyunca sessiz kalmaya özen gösteren Avrupa Birliği’nden sonuçların belli olmasının ardından gelen mesajlar, önde gelen üye ülke başkentlerinin ve Brüksel’in Türkiye’yle ilişkilerde yeni bir angajmana hazır olduğu sinyali içeriyor. AB’nin önceliği, ilişkileri gerilimden uzak tutarak karşılıklı faydaya dayalı alanlarda işbirliğini geliştirmek.
Hürriyet’in haberine göre; seçimlerin galibinden bağımsız olarak Türkiye’yle yeni bir angajmana ihtiyaç olduğu uzunca bir süredir Almanya tarafından dile getiriliyordu. Fransa ilk aşamada bu fikre sıcak bakmasa da gelinen aşamada aynı çizgiye gelmiş durumda. Yeni dönemde ilişkilerin ileriye götürülmesi isteği hemen her Avrupa liderinin kutlama mesajına yansıdı. Konuya teknik boyutuyla bakıldığında dikkat edilmesi gereken mesaj ise AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Josep Borrell ile Genişleme Komiseri Oliver Varhelyi’nin ortak açıklaması. Açıklamada, “AB, Doğu Akdeniz’de istikrarlı ve güvenli bir ortamın yanı sıra Türkiye ve tüm halkı ile işbirliğine dayalı ve karşılıklı fayda sağlayan bir ilişkinin sürdürülmesinde stratejik bir çıkara sahiptir” denildi. Bu ikili, yapıcı bir ilişkiye doğru ilerlemek için AB’nin Türkiye ile temas kurmaya hazır olduğunun da altını çizdi. Son dönemde fazla bir hareketin olmadığı ilişkilerde daha önceki dönemde olduğu gibi pragmatik adımlarla, çoğu kesim tarafından “al-ver” olarak özetlenen yaklaşımla ilerlenmesi politikasının korunması bekleniyor.
Türkiye’nin müzakere sürecinin canlandırılması konusunda ise kısa vadede herhangi bir hareketlilik beklenmiyor. İlişkilerde yeni bir ivme yakalanıp yakalanmayacağı ve bunun ne kadar derinleştirilebileceği ise büyük ölçüde Türkiye’nin tavrına bağlı olacak. Müzakere sürecinde yeni sayfa ihtimali şu aşamada sıfıra yakın olsa da gümrük birliği ve vize manevra alanının daha geniş olduğu alanlar olarak görülüyor. Her iki alanda da teknik adımlar atması gereken Türkiye, ilerleme sağlanması için bastırıyor.
ABD Başkanı Joe Biden ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan önceki gece telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Görüşmede iki ülke arasındaki ilişkilerin yanı sıra NATO müttefikleri olarak temmuz ayında gerçekleştirilecek NATO Zirvesi ve transatlantik güvenliğin güçlendirilmesi konularının ele alındığı belirtildi. Basın mensuplarına kısa bir açıklama yapan Biden, görüşmede kendisinin Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya katılımına itirazından vazgeçmesi konusunu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ise ABD’nin Türkiye’ye F-16 satışı olasılığını gündeme getirdiğini söyledi. İsveç’in NATO üyeliği konusunda yeni bir adım bekleyip beklemediği sorulan Biden, “Konuyu gündeme getirdim. Gelecek hafta daha detaylı görüşeceğiz” dedi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile “New York’taki Türkevi’ne yapılan saldırı, İsveç’in NATO üyelik süreci ve İstanbul Tahıl Anlaşması” konularının ele alındığı bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.
Öte yandan Hürriyet Ankara Temsilcisi Hande Fırat, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Biden’ın görüşmesine ilişkin ayrıntıları paylaştı. Fırat’ın edindiği bilgiye göre, ABD liderinin “Batı’nın size karşı müdahalesinin adil olmadığını düşünüyorum” ifadesini kullanması görüşmeye katılan Türk heyetini şaşırttı. Biden ayrıca “F-16 meselesini şahsen derhal ilerletmek istediğini fakat Kongre’nin İsveç’in üyeliğinin onaylanması şartını öne sürdüğünü” söyledi.
Dünya liderlerinden geçen pazar yapılan seçimler sonucunda bir dönem daha göreve seçilen Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a tebrik telefonları devam etti. Haziran ayında yapılacak ikinci genel seçimlerde seçilmesine kesin gözüyle bakılan eski Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı arayanlar arasındaydı. Miçotakis, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı SEÇİM başarısından dolayı tebrik etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan önceki akşam da Mısırlı mevkidaşı Abdülfettah el Sisi ile görüştü. Sisi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı seçimlerdeki başarısından ötürü tebrik ederken, görüşmede Türkiye-Mısır ilişkilerini derinleştirecek adımlar ve bölgesel meselelerin ele alındığı ve iki liderin karşılıklı olarak büyükelçi atanması hususunda mutabık kaldığı belirtildi.
